W dniach 28.04 – 30.04.2017 roku grupa emerytów z SEiRP Koła w Gorlicach wspólnie z członkami PTTK Gorlice uczestniczyli w eskapadzie na Białoruś.
Wyjazd nastąpił z Gorlic autokarem w dniu 28.04 2017 r. o godz. 0.30 w kierunku Białegostoku, gdzie dołączyła do nas przewodniczka wręczając nam nasze paszporty z wizą grupową.
Dalej udaliśmy się w kierunku przejścia granicznego Kuźnice Białostockie a po białoruskiej stronie Bruzgi, gdzie zostaliśmy odprawieni i ruszyliśmy w kierunku Grodna.
W Grodnie pierwszym punktem zwiedzania było Muzeum Elizy Orzeszkowej- dom, w którym mieszkała od 1894 do śmierci 18.05.1910 roku. W czasie II wojny dom został zniszczony a obecny jego wygląd jest wierną kopią oryginalnego domu odtworzonego w 1979 r.
Eliza Orzeszkowa - powieściopisarka, nowelistka, publicystka, propagatorka pozytywizmu, działaczka społeczna i pierwsza polska feministka. Dwukrotnie (1904 i 1909) przedstawiano jej kandydaturę do literackiej nagrody Nobla. W 1906 otrzymała lwowską nagrodę im. F. Kochmana.
Niedaleko od muzeum Elizy Orzeszkowej zwiedziliśmy Sobór Opieki Matki Bożej - prawosławny sobór katedralny w Grodnie. Obiekt został wzniesiony w 1907 w stylu pseudoruskim ku czci żołnierzy rosyjskich poległych w wojnie rosyjsko-japońskiej. Od 1961 posiada tytuł soboru.
W dalszym etapie zwiedziliśmy najstarszą cerkiew św. Borysa i Gleba na Kołoży.
Cerkiew została zbudowana w połowie XII wieku na wysokiej skarpie nad Niemnem jako cerkiew warowna w pobliżu dawnego grodu. Cerkiew była wielokrotnie palona, rujnowana, odbudowywana. W roku 1853, po osunięciu się skarpy do Niemna, jej południowa część też spadła do rzeki. Zawalone ściany i dach zastąpiono drewnianymi. Funkcjonuje jako cerkiew prawosławna od 1990 roku.
Kolejnym etapem zwiedzania w Grodnie był gotycki Stary Zamek na wysokiej skarpie nad Niemnem. Stary Zamek był siedzibą książąt litewskich m.i. księcia Witolda i Kazimierza Jagielończyka. W zamku tym zmarł w młodym wieku św. Kazimierz – patron Litwy oraz jego ojciec Kazimierz Jagielończyk. Często w zamku przebywał król Polski Stefan Batory, z którego inicjatywy zamek został przebudowany w stylu renesansowym. Stefan Batory również zmarł w murach tego zamku. Zamek ten został zniszczony przez moskiewskie wojska i najazd wojsk szwedzkich Karola XII i już nigdy nie powrócił do czasów swej świetności.
Na skutek dużych zniszczeń Starego Zamku i osunięcia się do Niemna ścian zamku podjęto budowę Nowego Zamku – Pałacu królewskiego za czasów panowania Augusta III Sasa.
W pałacu znajdowały się pokoje królewskie oraz sale przeznaczone na obrady Sejmu I Rzeczypospolitej.
W tym zamku w 1793 roku w czasie ostatniego sejmu rozbiorowego został podpisany traktat II rozbioru Polski z Rosją i Prusami a dwa lata później król Stanisław August Poniatowski złożył podpis pod aktem abdykacji. W czasie II wojny światowej pałac został zniszczony a po wojnie odbudowany częściowo w stylu socrealistycznym.
Ostatnim miejscem w Grodnie było przejście pod Teatr Dramatyczny, który swym futurystycznym wyglądem wyróżnia się w tej części miasta. Dalej idąc widoczny jest cokół z radzieckim czołgiem, gdzie w tle znajduje się Wyższe Seminarium Duchownego z kościołem Znalezienia Krzyża Świętego z początku XVII w.
Idąc dalej przez dawny Plac Batorego – obecnie Plac Sowiecki dotarliśmy do barokowej Bazyliki Katedralnej, czyli dawnego kościoła jezuitów p.w. Św. Franciszka Ksawerego. Kościół ten wybudowano na przełomie XVII/XVIII w.
W świątyni tej znajduje się 12 barokowych drewnianych ołtarzy i mnóstwo posągów. Do kościoła przylega budynek apteki jezuickiej. Ostatnim etapem pierwszego dnia wycieczki w Grodnie był dojazd i zakwaterowanie w Hotelu TURIST, a następnie obiadokolacja i nocleg.
W drugim dniu po śniadaniu i wykwaterowaniu się z hotelu udaliśmy się autokarem do miejscowości Nieśwież.
Głównym budowniczym Nieświeża był Mikołaj Krzysztof Radziwiłl „Sierotka”, który także był fundatorem Kościoła Farnego pw. Bożego Ciała z XVIw. - pierwszej barokowej budowli na terenach Rzeczpospolitej. W krypcie świątyni znajdują się opieczętowane sarkofagi z szczątkami ponad 100 przedstawicieli rodu Radziwiłłów. Pierwszą osobą pochowaną był Mikołaj Krzysztof Radziwiłł “Sierotka”.
Po zwiedzeniu kościoła pieszo alejką udaliśmy się do głównej siedziby rodowej Radziwiłłów, najpotężniejszego rodu magnackiego dawnej Rzeczpospolitej, wywodzącej się z Litwy herbu Trąba do zamku w Nieświeżu.
Zamek w Nieświeżu jest usytuowany w dolinie rzeki Uszy w otoczeniu stawów. Obecny jego wygląd jest wynikiem rozbudowy z połowy XVIII w. zainicjowanej przez Michała Kazimierza Radziwiłła „Rybeńkę”.
W muzeum zamkowym, oprócz fantastycznych wnętrz, sal ozdobionych radziwiłłowskimi portretami znajdują się również liczne zabytki. Są tam pamiątki po dawnych dawnych właścicielach: meble, pamiątkowe zdjęcia, medale okolicznościowe, dokumenty. Znajduje się też kolekcja lalek ubranych w rekonstrukcje strojów szlacheckich oraz militaria prezentowane w zamkowym arsenale. Zdobne armaty, orientalne szable, zbroje rycerskie oraz kolekcja broni białej. Zamek wpisany na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO w 2005 r.
Kolejnym celem naszej podróży było zwiedzenie zamku w Mirze. Budowę zamku w Mirze, rozpoczął starosta brzeski i kowieński – Jerzy Illinicz, na przełomie XV i XVI wieku. Pod koniec XVI wieku zamek przeszedł w ręce księcia Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła „Sierotki”, który zapoczątkował budowę renesansowego pałacu wzdłuż murów północnych i wschodnich. Budynek został udekorowany wapiennymi portalami, balkonami i gankami. Zamek otoczono wysokim wałem ziemnym z fosą wodną. Zamek był wielokrotnie niszczony przez najazd wojsk szwedzkich i rosyjskich, przechodził „z rąk do rąk”, aż w XIX w. właścicielem został książę Mikołaj Światopełk-Mirski. W czasie II wojny światowej hitlerowcy zorganizowali w nim obóz jeniecki i getto, w którym zamordowano ok.1000 żydów. Po wojnie popadł w ruinę i dopiero w 1991 roku rozpoczęto odbudowę a w 2000 roku został on wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
W zamku znajdują się pięknie odrestaurowane sale, ekspozycje dawnych instrumentów muzycznych i piękne epokowe piece kaflowe. Znajduję się też kolekcje zbroi rycerskich, rekonstrukcje ubrań z minionej epoki i makiety białoruskich zamków z Grodna i Lidy. Na terenie zamku znajduje się również restauracja i hotel.
Po zwiedzeniu powyższych zamków udaliśmy się do miejscowości Lida, gdzie zakwaterowaliśmy się w hotelu LIDA i zjedliśmy obiadokolację. Po kolacji mogliśmy zwiedzić miasto, zobaczyć w sąsiedztwie średniowieczny zamek, którego budowa została rozpoczęta w 1323 roku przez Giedymina – Wielkiego Księcia Litewskiego, ojca Olgierda i dziadka Władysława Jagiełły. Przez lata zamek stanowił graniczną twierdzę państwa litewskiego.
W ostatnim dniu wycieczki po śniadaniu i wykwaterowaniu się z hotelu pojechaliśmy autokarem do Nowogródka, gdzie pierwszym punktem zwiedzania był Dworek – Muzeum Adama Mickiewicza.
W Nowogródku Adam Mickiewicz spędził dzieciństwo i lata szkolne. Dom w pierwszym stanie był drewniany i kilka razy ulegał pożarom. Później drewniany budynek zamieniono na murowany. W czasie II wojny światowej dom został zburzony i znajdujące się w nim eksponaty zostały w większości utracone. Dopiero na 100-lecie urodzin wieszcza odbudowano i zorganizowano muzeum. W muzeum znajdują się eksponaty związane z Mickiewiczem: meble z epoki i różne przedmioty, fotografie, portrety, szkice, rękopisy itd. .Oprócz sieni, w której umieszczono tylko kilka starych mebli, możemy zobaczyć pokój stołowy, sypialnię matki, pokój chłopców, gabinet Mikołaja Mickiewicza i salonik. Na jednej ze ścian wisi pas słucki i oryginalne cymbały.
Adam Mickiewicz był poetą, działaczem politycznym, publicystą filozofem, nauczycielem akademickim i dowódcą wojskowym a przede wszystkim romantykiem i wielkim patriotą. Jego twórczość zwłaszcza ballady i romanse wyznaczyły początek romantyzmu w Polsce. Kolejnym miejscem w Nowogródku było zwiedzanie ruin zamku zbudowanego przez Wielkiego Księcia Litewskiego przyszłego króla Litwy Mendoga z połowy XIII w. Zamek został zniszczony przez szwedów w 1706 r. i pozostały ruiny dwóch wież: Szczytowej i Kościelnej oraz wały ziemne, fosa otaczająca zamek i fundamenty z zamkowej prawosławnej cerkwi.
Z góry zamkowej widoczny jest kopiec Mickiewicza usypany w latach 20-tych XX-wieku. 25 kwietnia 1924 r. rozpoczęto sypanie kurhanu z ziemi przywiezionej ze wszystkich miejsc w jakich przebywał Adam Mickiewicz podczas swej tułaczki po świecie. Prace ukończono w 1931 r. a kopiec osiągnął 17 m wysokości i 30 m szerokości u podstawy.
Dalszym etapem naszej wycieczki był kościół farny pw. Przemienienia Pańskiego zwany „Białą farą” lub „Farą Witoldową”, gdyż budowę zapoczątkował książę Witold w XIV w., a później został przebudowany w stylu barokowym. W kościele tym w 1422 r.zawarł ślub król WładysławaJagiełło z Sonią (Zofią) Holszańską matką przyszłych królów Władysława Warneńczyka i Kazimierza Jagiellończyka. W lutym 1799 r. w murach tej świątyni został ochrzczony Adam Mickiewicz. W kościele tym spoczywają w sarkofagu szczątki 11 sióstr Nazaretanek, które 1 sierpnia 1943 r. zostały rozstrzelane przez Niemców w Nowogródku.
Dalszym etapem naszej podróży była miejscowość Zaosie, gdzie urodził się Adam Mickiewicz. Podczas podróży do Zaosia zatrzymaliśmy się nad Jeziorem Świteź, gdzie znajdują się dwa głazy, na których w języku białoruskim i polskim namalowane są pierwsze strofy poematu „Świteźianka”.
W Zaosiu pośród pól znajduje się ogrodzone drewnianym płotem gospodarstwo w skład, którego wchodzi drewniany dworek z gankiem, piętrowy spichlerz, obora i gumno (stodoła). Budynki drewniane kryte są strzechą a na podwórzu znajduje się studnia z żurawiem i wóz konny drabiniasty. Zabudowania te są rekonstrukcją odtworzoną na podstawie rycin i opisów z „Pana Tadeusza”, gdyż oryginalne zostały spalone podczas I wojny światowej, gdzie przebiegała linia frontu. W dworku znajdują się przedmioty z epoki Mickiewicza tj. przedmioty codziennego użytku, meble trofea myśliwskie, kilim ze skrzyżowanymi szablami, kuchnia z piecem wyposażona w epokowe naczynia, itd. Po zwiedzeniu Zaosia udaliśmy się w drogę powrotną przez Berest, gdzie zwiedziliśmy Twierdzę Brzeską. Idąc szerokim trotuarem widać z daleka wielki monumentalny pomnik „Pragnienie” i głaz uformowany w popiersie żołnierza „Męstwo” uraz obelisk w kształcie bagnetu a wokół otaczające ruiny zniszczonych fortów twierdzy. Twierdza Brzeska broniona była dwa razy przed Niemcami. Pierwszym razem przez Polaków w dn.14-17.09.1939 r. a drugim razem przez sowietów 22.-30.06.1941 r. Mimo, że obrona ta nie miała żadnego znaczenia strategicznego to obrona przez wojska radzieckie urosła do symbolu bohaterstwa Armii Czerwonej. Za pomnikami widnieje piękna cerkiew św. Mikołaja z dzwonnicą, która ucierpiała wskutek wojny. Po odbudowaniu została przekazana w 1991 r. kościołowi prawosławnemu.
Przed przekroczeniem granicy w Brześciu zjedliśmy obiad w restauracji WESTA i udaliśmy się na granicę, gdzie po odprawie dość szczegółowej przyjechaliśmy do Gorlic ok. 5.30.
Mirosław Janik