W dniu 9 maja 2015 r. Koło SEiRP w Gorlicach, wspólnie z IPA Gorlice, zorganizowało wycieczkę na Słowację do Starej Lubowli (słow. Starej Lubowni) i Wyżnych Drużbaków (słow. Wyżnych Rużbachów). W wycieczce wzięło udział 49 osób, w tym emeryci i członkowie IPA z rodzinami oraz sympatycy. Autobus wyruszył z Gorlic o godz.8.00 i pojechaliśmy przez Krynicę Doliną Popradu do słowackiego Spiszu.
Pierwszym punktem zwiedzania był zamek w Starej Lubowli położony na malowniczym wzgórzu nad miastem i rzeką Poprad. Jadąc autobusem na parking u podnóża zamku mijaliśmy średniowieczny obóz wojenny, który przedstawia obraz rycerskiego życia w XVI wieku. Po wyjściu z autobusu spacerkiem udaliśmy się przez las i kasztanową alejką do głównego wejścia zamku. Zamek ten został wzniesiony w stylu gotyckim na początku XIV w. przez rycerza węgierskiego z możnego rodu Aba. Był zamkiem granicznym strzegącym szlaki handlowe do Polski. W marcu 1412 roku odbył się w nim pokojowy zjazd polsko-węgierski pomiędzy królem Władysławem Jagiełłą i królem węgierskim Zygmuntem Luksemburskim. Król węgierski w zamian za pożyczkę w wysokości 37 tys. kóp groszy praskich (tj. 7,5 ton czystego srebra) przekazał Rzeczypospolitej zastaw w postaci Lubowli z zamkiem i otaczającymi dobrami wraz z 16 miastami spiskimi. Zaciągniony dług nie został nigdy spłacony dlatego zastaw był włączony do Królestwa Polskiego i był we władaniu polskich starostów przez 360 lat aż do roku 1772 do czasu I rozbioru Polski przez Austrię. Do najwybitniejszych starostów należeli szlachcice z rodu Lubomirskich i rodu Kmitów, którzy po pożarze w 1553 roku przebudowali zamek w stylu renesansowym a później barokowym. W 1883 twierdzę od Węgrów odkupili Zamoyscy, którzy zarządzali nim do 1945 r. Po wojnie zamek został znacjonalizowany przez komunistyczne władze Czechosłowacji. Obecnie częściowo jest trwałą ruiną, częściowo odbudowany ze środków unijnych, ale znajdują się też w bardzo dobrym stanie oryginalne komnaty z wyposażeniem.
Zwiedziliśmy wszystkie pomieszczenia udostępnione dla turystów: komnaty, zbiory muzealne, kazamaty, pałac renesansowy, pałac barokowy i kaplicę św. Michała Archanioła i na końcu podziwialiśmy piękną okolicę z gotyckiej baszty górującej nad całą okolicą, z której widoczny jest skansen z zabytkowymi obiektami z terenu Spiszu i panorama miasta z wijącym się Popradem. Niestety mgła nie pozwoliła nam zobaczyć w całej krasie malownicze Tatry i Pieniny tylko wysokie szczyty przebijające się przez opadającą mgłę. Po zwiedzeniu zamku udaliśmy się do restauracji KOLIBA, gdzie mogliśmy posilić się regionalnymi potrawami.
Następnym punktem programu był wyjazd do Wyżnych Rużbachów, gdzie zwiedziliśmy Park Zdrojowy i jezioro trawertynowe Krater. Kratery w Rużbachach nie mają nic wspólnego z wulkanami czy erupcjami tylko powstały w wyniku zapadnięcia się kop trawertynowych powstałych wokół bogatych w wapń źródeł mineralnych. Jeziorko Krater ma średnicę 20 m i głębokość 2-3 m i temp. 22 stopnie Celsjusza. Napełnione jest wodą termalną ze źródła Izabela. Naturalne obrzeże jeziorka tworzy trawertyn o wysokości ok.1 metra, który znajduje się na wierzchołku niewyraźnej kopy. Proces formowania się obrzeża przebiega nieprzerwanie, tworzą się nowe warstwy osadów mineralnych pochodzących z wody, zamieniające się na trawertyn. Wypływa z niego uroczy potoczek, drążąc w ziemi swoje ścieżki.
W 1882 roku Wyżne Drużbaki odziedziczył hrabia Andrzej Zamoyski, który zakupił zamek Lubowelski, jednak to jego syn hrabia Jan Kanty Zamoyski wybudował tutaj najwięcej, m.in. Biały Dom, który do dziś jest centrum spotkań towarzyskich i życia kulturalnego w uzdrowisku. Idąc w stronę Białego Domu po drodze mijaliśmy szereg domków szwajcarskich z XIX wieku zbudowanych z drewna przez Zamoyskich. Po wejściu na teren Parku Zdrojowego w Wyżnych Rużbachach, na skarpie znajduje się okazała budowla. To Biały Dom, który został zbudowany od podstaw w ciągu jednego roku na wzór słynnego kasyna w Monte Carlo. Został ukończony i oddany do użytku w 1931 r. Wznosi się on na pięknych wzgórzach trawertynowych. Na fasadzie znajdziemy połączone herby rodów Zamoyskich i Bourbonów. Jan Kanty był żonaty z Izabellą de Bourbon, siostrzenicą króla Hiszpanii.
W drodze powrotnej udaliśmy się do Starej Lubowli, gdzie zwiedziliśmy średniowieczny rynek z renesansowymi i klasycystycznymi domami mieszczańskimi oraz gotycki kościół św.Mikołaja z XIII w., przebudowany w XVIII w. w stylu barokowym oraz w XIX w. stylu klasycznym z barokowym wystrojem wnętrza kościoła.
Po zwiedzenia Starej Lubowli udaliśmy się w drogę powrotną do Gorlic, gdzie dojechaliśmy zgodnie z planem.
Mirosław Janik - Sekretarz Koła w Gorlicach